| متانول | |||
|---|---|---|---|
| |||
| |||
| شناساگرها | |||
| شماره ثبت سی‌ای‌اس | ۶۷-۵۶-۱  | ||
| پاب‌کم | ۸۸۷ | ||
| کم‌اسپایدر | ۸۶۴ | ||
| UNII | Y4S76JWI15 | ||
| شمارهٔ ئی‌سی | ۲۰۰-۶۵۹-۶ | ||
| شمارهٔ یواِن | ۱۲۳۰ | ||
| KEGG | D02309 | ||
| MeSH | Methanol | ||
| ChEBI | CHEBI:17790 | ||
| ChEMBL | CHEMBL14688 | ||
| شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس | PC1400000 | ||
| ۱۰۹۸۲۲۹ | |||
| ۴۴۹ | |||
| ۳DMet | B01170 | ||
| جی‌مول-تصاویر سه بعدی | Image 1 | ||
| خصوصیات | |||
| فرمول مولکولی | CH4O | ||
| جرم مولی | ۳۲٫۰۴ g mol−۱ | ||
| شکل ظاهری | Colorless liquid | ||
| چگالی | ۰٫۷۹۱۸ g cm−۳ | ||
| دمای ذوب | −۹۸ تا −۹۷ درجه سلسیوس (−۱۴۴ تا −۱۴۳ درجه فارنهایت; ۱۷۵ تا ۱۷۶ کلوین) | ||
| دمای جوش | ۶۵ °C, 338 K, 149 °F | ||
| log P | -۰٫۶۹ | ||
| فشار بخار | ۱۳٫۰۲ kPa (at 20 °C) | ||
| اسیدی (pKa) | ۱۵٫۵[۲] | ||
| گرانروی | ۵٫۹×۱۰−۴ Pa s (at 20 °C) | ||
| لحظهٔ دوقطبی | ۱٫۶۹ D | ||
| خطرات[۳] | |||
| شاخص ئی‌یو | ۶۰۳-۰۰۱-۰۰-X | ||
| طبقه‌بندی ئی‌یو |  F  T | ||
| کدهای ایمنی | R۱۱, R23/24/25, R39/23/24/25 | ||
| شماره‌های نگهداری | (S1/2), S۷, S۱۶, S36/37, S45 | ||
| لوزی آتش | |||
| نقطه اشتعال | ۱۱–۱۲ °C | ||
| دمای خودآتشگیری | ۳۸۵ °C | ||
| محدودیت‌های انفجار | ۳۶% | ||
متانول یا متیل الکل یا الکل متیلیک یا الکل چوب که ساده‌ترین نوع الکلهاست با فرمول شیمیایی CH۳OH شناخته می‌شود. متانول از فعالیتبی‌هوازی گونه‌های زیادی از باکتریها تولید می‌شود و در نتیجه مقدار اندکی از بخار متانول وارد جو می‌شود و پس از چندین روز به‌وسیله اکسیژن و با کمک نور خورشید اکسید شده به آب و دی اکسید کربن تبدیل می‌گردد. البته در فرایند سوختن متانول هم از نظر مواد بدست آمده چنین اتفاقی رخ می‌دهد ولی بسیار سریعتر. در ضمن شعله سوختن متانول بی‌رنگ است و باید مراقب باشیم تا با شعله آن دچار سوختگی نشویم.
- ۲CH۳OH + ۳ O۲ → ۲ CO۲ + ۴ H۲O
در سال ۱۹۲۳ شیمیدان آلمانی ، “ماتیاس” پیر، متانول را از گاز سنتز (مخلوطی از CO و H۲ که از کک بدست می‌آید) تولید کرد. در این فرایند، از کرومات روی به عنوان کاتالیزور استفاده می‌شد و واکنش در شرایط سختی مانند فشار ۱۰۰۰-۳۰۰ اتمسفر و دمای حدود ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد انجام می‌گرفت. در شیوه مدرن تولید متانول، از کاتالیزورهایی استفاده می‌شود که در فشارهای پائین عمل می‌کنند و کارایی موثرتری دارند. امروزه گاز سنتز مورد نظر برای تولید متانول مانند گذشته از زغال بدست نمی‌آید، بلکه از واکنش متان موجود در گازهای طبیعی تحت فشار ملایم ۱۰-۲۰ اتمسفر و دمای ۸۵۰ درجه سانتی‌گراد با بخار آب و در مجاورت کاتالیزور نیکل تولید می‌شود. CO و H۲ تولید شده، تحت تاثیر کاتالیزوری که مخلوطی از مس و اکسید روی و آلومینیوم است، واکنش داده و متانول ایجاد می‌کنند. این کاتالیزور اولین بار درسال ۱۹۶۶ توسط ICI استفاده شد. این واکنش در فشار ۵۰-۱۰۰ اتمسفر و دمای ۲۵۰ درجه سانتی‌گراد صورت می‌گیرد.
روش دیگر تولید متانول، واکنش دی‌اکسیدکربن با هیدروژن اضافی است که تولید متانول و آب می‌کند.
کاربرد
به‌عنوان ضد یخ، حلال و سوخت بکار برده می‌شود.از متانول برای تقلیب اتانول نیز استفاده می‌شود، این عمل به منظور غیر قابل شرب نمودن اتانولی که برای مصارف صنعتی تولید می‌شود انجام می‌پذیرد (در کشورهای اسلامی به جهت مسائل شرعی و در کشورهای دیگر به جهت معافیت از مالیات فروش مواد مست‌کننده) بدین منظور از مواد دیگری چون پریدین و تربانتین نیز استفاده می‌شود.
متانول به صورت محدود به عنوان سوخت در موتورهایی با سیستم احتراق داخلی استفاده می‌شود. متانول تولید شده از چوب و سایر ترکیبات آلی را متانول آلی یا بیو الکل می‌نامند که یک منبع تجدید شدنی برای سوخت است و می‌تواند جایگزین مشتقات نفت خام شود. با این همه، از بیو الکل ۱۰۰ درصد نمی‌توان در ماشینهای دیزلی بدون ایجاد تغییر در موتور ماشین استفاده کرد. متانول به عنوان حلال، ضدیخ و در تهیه سایر ترکیبات شیمیایی استفاده می‌شود.
۴۰ درصد از متانول تولیدی برای تهیه فرمالدئید استفاده می‌شود که آن هم در تهیه پلاستیک، تخته سه لایی، رنگ و مواد منفجره استفاده می‌شود. برای تغییر ماهیت اتانول صنعتی و جلوگیری از کاربرد آن به عنوان نوشیدنی، مقداری متانول به آن اضافه می‌کنند. دی متیل اتر از مشتقات متانول است که به جای CFCها در افشانه‌های آتروسل به عنوان پیشرانه استفاده می‌شود.
شناسایی خطرات
متانول اثرات مخربی بر روی بینائی داشته و از راه پوست جذب می شود . فوق العاده آتشگیر بوده اما در دمای محیط آتشگیر نمی‌شود . بین متانول و فلزاتی از قبیل پتاسیم ، منیزیم ، اکسیدکننده هایی مثل پرکلرات باریم،برومین کلرین، پراکسید هیدروژن و سدیم در صورت وجود حرارت خاصیت انفجاری ایجاد می کند متانول با کلروفرم، دی اتیل روی ، کلریدسیانوریک و نیتریک اسید شدیداً واکنش می دهد . در صورت تجزیه حرارتی متانول بهدی اکسیدکربن (CO2,CO) و فرمالدئید تولید می شود.
نکات ایمنی
متانول ماده‌ای سمی است و نوشیدن آن موجب نابینایی و حتی مرگ می‌شود. هنگام استفاده از متانول باید از ماسک و دستکش استفاده کرد چون از طریق تنفس و پوست وآشامیدن نیز می‌تواند جذب شود.
اقدامات اورژانسی
پس از مسمومیت با متانول باید سریعاً الکل اتانول بصورت وریدی یا خوراکی برای بیمار شروع ودیالیز انجام شود .
منابع
- پرش به بالا↑ “Methanol”. The PubChemProject. USA: National Center for Biotechnology Information.
- پرش به بالا↑ Ballinger, P.; Long, F.A. (1960). “Acid Ionization Constants of Alcohols. II. Acidities of Some Substituted Methanols and Related Compounds”.J. Am. Chem. Soc. ۸۲ (۴): ۷۹۵–۷۹۸٫ doi:10.1021/ja01489a008.
- پرش به بالا↑ “The Emergency Response Safety and Health Database: Systematic Agent: METHANOL”. Centers for Disease Control and Prevention. Retrieved ۲۶ August ۲۰۰۹.
pharmacology vetrinary azad karaj <javadtakdehghan> ویکی‌پدیای انگلیسی http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=متانول&SSOReturnPage=Check&Rand=0
